Układ immunologiczny jest bardzo ważnym elementem naszego organizmu, ponieważ pozwala on nam funkcjonować w otaczającym środowisku. Dzięki jego aktywności możemy żyć w środowisku, w którym mamy styczność z potencjalnie niebezpiecznymi dla nas antygenami, jednak kontakt z nimi nie prowadzi do infekcji. Układ immunologiczny, zwany inaczej układem odpornościowym stanowi układ narządów, dzięki którym możliwe jest działanie mechanizmów odporności.

 

Najprościej mówiąc, jest to układ, który stanowi pierwszą linię obrony przez różnego rodzaju infekcjami. Układ immunologiczny umożliwia nam prawidłowe funkcjonowanie w środowisk Układ immunologiczny ma zdolność rozróżniania komórek obcych od komórek własnych organizmu. W sytuacji patologicznej, może jednak dojść do sytuacji, gdy układ immunologiczny traktuje własne komórki jako wrogie, co może prowadzić do chorób autoimmunizacyjnych. Kolejną ciekawą cechą układu odpornościowego jest jego zdolność uczenia się. Cecha ta nazywana jest pamięcią immunologiczną. Polega na tym, że komórki układu odpornościowego zapamiętują antygeny, z którymi miały wcześniej do czynienia. W przypadku ponownego kontaktu z nimi, reagują znacznie szybciej i skuteczniej zapobiegają infekcji. Ta cecha wykorzystywana jest w szczepionkach, gdzie podaje się jeden lub kilka antygenów, które są wyizolowane z żywych, bądź też inaktywowanych drobnoustrojów, ich fragmentów lub produktów metabolizmu bakterii.

Chociaż zarówno wcześniejsza ekspozycja na dany antygen (przechorowanie) oraz szczepionka zapewniają wykształcenie pamięci immunologicznej, to jednak zastosowanie szczepienia jako profilaktyki zachorowań w przyszłości jest znacznie bezpieczniejsze, ponieważ nie prowadzi do wystąpienia infekcji, a tym samym nie wiąże się z ryzykiem wystąpienia powikłań na skutek choroby. Układ immunologiczny budują pierwotne oraz wtórne narządy limfatyczne. Pierwotne narządy limfatyczne odpowiadają za rozwój limfocytów, a więc za ich różnicowanie z komórek macierzystych, podział, dojrzewanie oraz przemianę w czynne sprawnościowo komórki. Pierwotnym narządem lifatycznym jest grasica. Jest to narząd, w którym zachodzi dojrzewanie limocytów T (grasicozależnych) oraz szpiku kostnego. Co ciekawe, grasica jest narządem, który zanika wraz z wiekiem. Z kolei, wtórne narządy limfatyczne stanowią środowisko, w którym mogą prawidłowo funkcjonować komórki układu immunologicznego. Należą do nich śledziona, węzły chłonne, tkanka limfatyczna przewodu pokarmowego oraz migdałki. Największym narządem układu limfatycznego jest śledziona. Główną jej funkcją jest produkcja przeciwciał. Odpowiada również za produkcję limfocytów i monocytów. Ponadto, bierze udział w usuwaniu nieprawidłowych elementów morfotycznych krwi, czyli erytrocytów, trombocytów i limfocytów. Odpowiada również za magazynowanie krwi. Niekiedy konieczne jest usunięcie śledziony. W takiej sytuacji jej role przejmują inne narządy – przede wszystkim wątroba oraz węzły chłonne. Funkcjonowanie bez śledziony jest możliwe, jednak zwykle wiąże się z osłabieniem układu immunologicznego. Węzły chłonne odpowiadają za filtrowanie limfy oraz uczestniczą w produkcji przeciwciał. W ten sposób zapewniają oczyszczenie limfy z komórek drobnoustrojów oraz nieprawidłowych komórek. Do komórek układu odpornościowego należą limfocyty, makrofagi, fagocyty, granulocyty, przeciwciała oraz komórki NK. Układ immunologiczny zapewnia organizmowi odporność. Można ją zdefiniować jako zdolność organizmu do uniknięcia zakażenia. Dzięki odporności usuwane są również z organizmu komórki, których cykl życiowy się już zakończył. Na ogólną odporność organizmu składają się różne rodzaje odporności – wrodzona oraz nabyta.

Podstawową funkcją układu odpornościowego jest ochrona organizmu przed czynnikami biologicznymi, czyli bakteriami i wirusami, które to mogą przyczyną infekcji. Układ immunologiczny stanowi również barierę przed szkodliwymi substancjami chemicznymi, czy też uszkodzeniami fizycznymi. Układ odpornościowy działa dzięki wyspecjalizowanym komórkom oraz narządom, których zadaniem jest rozpoznanie antygenu, walka z nim oraz jego usunięcie, jak również zapobieżenie infekcji w przyszłości.