piątek, 27 marzec 2020 11:46

Oleje nierafinowane w naszej diecie – zdrowie tłoczone na zimno Wyróżniony

Tłoczenie oleju na zimno to jedna z najstarszych i najlepszych metod pozyskiwania oleju. Jest to metoda ekologiczna, gdyż przy tej metodzie nie są wykorzystywane jakiekolwiek rozpuszczalniki i czynniki chemiczne. Metoda tłoczenia na zimno jest prosta i tania. Do wytłaczania oleju w taki sposób używane są zazwyczaj prasy ślimakowe i hydrauliczne. Dzięki temu olej pozyskany w taki sposób zachowuje bardzo wysoką wartość odżywczą. Posiada też niezmienioną zawartość substancji bioaktywnych.Tłuszcze w naszej diecie są niezwykle ważne. Nawet w przypadku walki z otyłością całkowita rezygnacja z tłuszczów jest niewskazana. Istnieją tłuszcze zwierzęce i roślinne z tym, że roślinne przewyższają wartością odżywczą i zdrowotną tłuszcze zwierzęce. Tłuszcze są głównym źródłem energii dla organizmu. 1 gram tłuszczu dostarcza ok. 9 kcal.

Większości witamin nasz organizm, nie jest w stanie magazynować. Są to witaminy rozpuszczalne w wodzie. Ich nadwyżka jest usuwana z organizmu wraz z moczem i potem. Istnieje też grupa bardzo ważnych dla organizmu witamin, do której zaliczamy m.in. witaminy A,D,E i K, które mogą być rozpuszczone tylko w tłuszczach i magazynowane są w tkance tłuszczowej oraz wątrobie. Tłuszcze pełnią też funkcje strukturalne i budulcowe. Są również niezbędne do syntezy wielu substancji czynnych biologicznie w tym eikozanoidów, będących produktami przemian niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych.  Tak więc spożywanie zdrowych tłuszczów jest bardzo istotne dla zachowania  dobrego zdrowia i przyswajalności witamin. Nie możemy o nich zapomnieć w naszej codziennej diecie.   

Oleje pozyskuje się głównie z roślin, których zawartość tłuszczy w owocach lub nasionach przewyższa 15 %. Do roślin oleistych, z których oleje są bardzo cenne zaliczamy: oleje lniane, kokosowe, słonecznikowe, rzepakowe, oleje z pestek dyni, z pestek winogron, z pestek moreli, oliwy z oliwek, z orzechów. Mniej popularne ale również zdrowe są tłoczone na zimno oleje rydzowe, konopne, z czarnuszki i ryżowe.

Jak podaje Kodeks Żywności (łac. Codex Alimmentarius) oleje nierafinowane (tłoczone na zimno), to oleje i tłuszcze zdatne do spożycia, które powstały wskutek procesów mechanicznych z których najpopularniejsze jest tłoczenie z wykluczeniem zastosowania w ich produkcji wysokiej temperatury. Jedyne działania choć niekonieczne, jakie mogą być zastosowane w procesie ich wytworzenia to: oczyszczanie wodą, filtracja, wirowanie i sedymentacja (opadanie zawiesiny).  Oleje tłoczone na zimno nie mogą być wytwarzane i nie mogą być wyodrębniane z nich składniki rozpuszczalnikami, a także nie mogą być obrabiane drogą rafinacji chemicznej i fizycznej. Przeciwieństwem ich są oleje rafinowane, które mogą być toksyczne. Są pozbawione witamin i substancji mineralnych, które zostają usunięte w procesie rafinacji.

Rafinacja ma na celu oczyszczanie oleju z zanieczyszczeń. Ale co najbardziej szkodliwe w procesie rafinacji to pozbycie się z oleju cennych składników odżywczych i kwasów tłuszczowych. Tak wytworzony w wyniku ekstrahowania w wysokiej temperaturze i przy użyciu chemicznych rozpuszczalników olej, nie tylko jest pozbawiony wartości odżywczych ale jest też źródłem toksycznych tłuszczów trans. Tłuszcze trans powstają podczas obróbki oleju w temperaturze powyżej 160 st. C. W kontakcie z plastikowymi butelkami (a zazwyczaj w takich są sprzedawane), mogą być źródłem ksenoestrogenów, groźnych związków wchodzących w interakcję w układem hormonalnym oraz inicjujących procesy nowotworowe.

Tłuszcze stanowią cenne źródło energii. Składają się z kwasów tłuszczowych spiętych w cząsteczki – trójglicerydy. Od tego jakie kwasy tłuszczowe dominują w danym tłuszczu, zależą jego właściwości zdrowotne i odżywcze.  Ze względu na budowę wyróżnia się nasycone i nienasycone kwasy tłuszczowe. Kwasy tłuszczowe nasycone są najmniej korzystne dla zdrowia. Niestety to one głównie dominują w codziennej diecie wielu osób. Są to zazwyczaj tłuszcze zwierzęce ale też mocno szkodliwe utwardzane oleje roślinne. Ich przeciwieństwem są kwasy tłuszczowe nienasycone. Ich skarbnicą są oleje tłoczone na zimno, które jest wartościowym źródłem zdrowych tłuszczów - nienasyconych kwasów tłuszczowych. To właśnie nienasycone kwasy tłuszczowe powinny dominować w naszej diecie. W większości nie dostarczają one cholesterolu i zawierają jedynie śladowe ilości nasyconych kwasów tłuszczowych. To właśnie nasycone kwasy tłuszczowe są uznawane za wiodący czynnik rozwoju chorób serca, układu krążenia, nadwagi i otyłości. Oleje nierafinowane są uznawane za niezwykle zdrowe, gdyż w sposób znaczący pomagają w dolegliwościach związanych z chorobami serca, miażdżycy i zaburzeniach lipidowych. Np. tłoczony olej lniany zawiera dużo kwasu alfa linolenowego (ALA), który jest jego głównym komponentem i który ma potwierdzone silne właściwości przeciwzapalne, przeciwnowotworowe i opóźniające procesy starzenia. Kwas ALA to kwas  typu omega-3. Z kolei kwas linolowy (LA) to kwas typu omega-6. Z kwasu omega-6 powstaje w wyniku własnej syntezy kwas eikozapentaenowy (EPA) oraz kwas dokozaheksaenowy (DHA).

Badania naukowe potwierdzają, że zastąpienie olejów rafinowanych tłoczonymi na zimno może skutecznie obniżać ciśnienie krwi. Oleje tłoczone na zimno to żywność funkcjonalna, która ma udowodniony wpływ pozytywny na organizm człowieka. Oleje tłoczone na zimno posiadają znaczne ilości steroli roślinnych. Sterole roślinne posiadają udowodnioną właściwość do obniżania stężenia cholesterolu we krwi, a co za tym idzie wspierają leczenie i profilaktykę chorób sercowo-naczyniowych.  

Oleje tłoczone na zimno nadają się do spożycia bezpośrednio, jak również wspaniale podkreślają smak wielu dań przyrządzanych na zimno. Z powodzeniem możne je zastosować do surówek, sałatek, śledzi, serów, sosów i kasz. Oleje z z miąższu owoców np. kokosowy również bez problemów można spożywać bezpośrednio, również sprawdza się jako dodatek do zdrowych przekąsek takich jak: musli, smoothie, koktajle owocowo – warzywne i ciasta z naturalnych składników.  Jest on także idealny do smażenia, gdyż jest tłuszczem o wysokiej temperaturze dymienia. Nie pali się na patelni i nie ulega utlenianiu. Posiada też właściwości antybakteryjne, przeciwgrzybicze, antyseptyczne oraz korzystnie wspomaga wzrost dobroczynnej flory bakteryjnej. Olej kokosowy dzięki obecności kwasu laurynowego nie zwiększa poziomu cholesterolu we krwi, wykazuje też działanie przeciwzapalne. 

Oleje rafinowane powinny zostać usunięte z naszej diety i kuchni bezpowrotnie. Produkty smażone powinny zostać wyeliminowane na rzecz duszenia z dodatkiem wody lub bulionu. Zastąpić powinny je oleje tłoczone na zimno. To właśnie oleje  nierafinowane, powinny znaleźć się w każdej zdrowej, zbilansowanej diecie. Oleje roślinne mają bardzo dobry wpływ jeśli są używane w formie naturalnej , czyli tłoczenia na zimno. Przy ich wyborze zwracajmy uwagę aby były oznaczone jako z pierwszego tłoczenia (Virgin), wówczas mają najwięcej cennych substancji odżywczych. Sięgajmy po takie, które nie były wybielane i perfumowane. Ponadto ważne jest, aby zachowały prosty łańcuch dostaw od producenta do sprzedawcy i nie były przelewane. Istotnym jest aby nie zawierały sztucznych wypełniaczy i niepotrzebnych jakichkolwiek dodatków.  Tak wybrane oleje tłoczone na zimno staną się naszym niewątpliwym sprzymierzeńcem w poprawie i utrzymania dobrego zdrowia i samopoczucia. 

Żródła:

Dybkowska, Rola kwasów tłuszczowych w żywieniu i zdrowiu człowieka  Znaczenie racjonalnego
żywienia w edukacji zdrowotnej, red. A. Wolska-Adamczyk, Warszawa
Makarowska M , Uzdrawiający olej, Moda na zdrowie nr 10 (160) 2018
Nagel P. Lniany lek… dostępny bez recepty , moda na zdrowie nr 1 (187) 2019
Obiedzińska A., Waszkiewicz-Robak B., Oleje tłoczone na zimno jako żywność funkcjonalna, W;
Żywność. Nauka. Technologia. Jakość , 2012,1 (80),